Co to są pompy ciepła?

Pompa ciepła jest urządzeniem, które wykorzystuje odwrócony obieg termodynamiczny, opisany już w pierwszej połowie XIX w. przez francuskiego fizyka Nicolasa L. S. Carnota. W uproszczeniu przypomina to odwrócenie zasady działania lodówki. Lodówka pobiera ciepło ze swego wnętrza i usuwa je na zewnątrz. Pompa ciepła sama nie wytwarza ciepła, a jedynie pobiera ciepło z otoczenia budynku (gruntu, wody lub powietrza) i przekazuje ciepło do wnętrza.

Rodzaje pomp ciepła

Pompy ciepła możemy podzielić ze względu na źródło ciepła, z którego korzystają na gruntowe, wodne i powietrzne (tzw. dolne źródło ciepła). Gruntowe pompy ciepła wykorzystują ciepło zgromadzone pod powierzchnią ziemi i wymagają albo kosztownych wierceń, albo dużej powierzchni do ułożenia instalacji kolektora poziomego wokół budynku. Pompy wodne korzystają z pokładów wód gruntowych i wymagają wykopania dwóch studni głębinowych. Najtańszym i najpopularniejszym rozwiązaniem jest powietrzna pompa ciepła, pobierająca ciepło z powietrza otaczającego budynek.

Jak działa pompa ciepła powietrze — woda?

W instalacji krąży niezamarzający czynnik chłodniczy o niskiej temperaturze wrzenia i niskim GWP (współczynniku globalnego ocieplenia). Temperatura czynnika chłodniczego musi być niższa niż temperatura powietrza wokół budynku. Wentylator pobiera powietrze z zewnątrz i kieruje je do parownika. W zetknięciu z cieplejszym powietrzem z zewnątrz (nawet gdy na zewnątrz jest mróz) czynnik chłodniczy pobiera ciepło. Ogrzany czynnik chłodniczy jest kierowany do sprężarki, w której rośnie jego temperatura i ciśnienie. Przegrzane pary ogrzewają wodę w domowej instalacji centralnego ogrzewania i ciepłej wody użytkowej. Po przekazaniu ciepła do tzw. górnego źródła ciepła czynnik chłodniczy ulega skropleniu i ochłodzeniu. Ponieważ jego temperatura jest nadal wyższa niż temperatura otoczenia budynku, obniża się ją, zmniejszając ciśnienie. Czynnik chłodniczy przechodzi przez zawór rozprężny, gdzie gwałtownie spada jego ciśnienie i temperatura. Cały cykl można zacząć od początku.

Pompa ciepła typu split czy monoblok?

Pompy ciepła powietrze — woda występują w dwóch wersjach, różniących się konstrukcją oraz miejscem i sposobem montażu.

Pompa typu monoblok jest masywną konstrukcją, która zawiera w sobie wszystkie elementy składowe i w całości jest montowana na zewnątrz budynku. Zabezpieczenia przed wpływem czynników atmosferycznych oraz solidna izolacja termiczna sprawiają, że pompa typu monoblok jest urządzenie trwałym, ale też znacząco droższym.
Pompa typu split składa się z dwóch części połączonych miedzianymi zaizolowanymi przewodami. Część zewnętrzną stanowi wentylator, pobierający powietrze z zewnątrz, parownik i sprężarka oraz zawór rozprężny, dzięki któremu czynnik chłodniczy zyskuje niskie ciśnienie i temperaturę. Wewnątrz budynku umieszczony jest skraplacz, podgrzewacz elektryczny utrzymujący temperaturę wody w budynku oraz pompa kierująca ruchem wody w instalacji centralnego ogrzewania.

Na co zwrócić uwagę przed zakupem pompy ciepła powietrze — woda?

Każda pompa ciepła wykazuje największą efektywność, gdy współpracuje z systemem ogrzewania niskotemperaturowego, czyli np. z ogrzewaniem podłogowym. Warto przewidzieć to na etapie projektowania budynku i instalacji, żeby uniknąć kosztownych przeróbek. W celu wymuszenia obiegu pompa ciepła wymaga dostarczenia energii elektrycznej z zewnątrz, inaczej mówiąc, bez prądu nie działa. Wskaźnik efektywności grzewczej (COP) określa, ile razy moc grzewcza pompy ciepła przewyższa moc energii elektrycznej pobranej z zewnątrz do jej prawidłowego działania (przeważnie wskaźnik COP waha się od 3 do 5).

Zalety i wady pompy ciepła powietrze — woda

Zalety pompy powietrze — woda:

ekologiczne źródło ciepła w budynku;
obniżenie rachunków za ogrzewanie budynku i centralną wodę użytkową (koszty ogrzewania mogą być przeszło dwukrotnie niższe w porównaniu z ogrzewaniem gazowym);
bezobsługowa, czysta i cicha praca;
oszczędność miejsca (pompa ciepła nie wymaga kotłowni, składu paliwa ani instalacji gazowej);
oszczędność na budowie (nie trzeba budować komina spalinowego i wentylacyjnego).

Wady pompy powietrze — woda:

uzależnienie od dopływu prądu,
przystosowanie do pracy przy niskich temperaturach w instalacji centralnego ogrzewania,
mniejsza wydajność podczas silnych mrozów.

Możliwości dofinansowania zakupu pompy ciepła

Inwestując w pompę ciepła, można skorzystać z dofinansowania w ramach funkcjonującego od 2018 r. programu „Czyste Powietrze”. Założeniem programu „Czyste Powietrze” była wymiana starych i nieefektywnych pieców na paliwa stałe i zastąpienie ich ekologicznymi źródłami energii w gospodarstwach domowych. Najnowsza edycja programu przewiduje możliwość składania wniosków o dotację do 30 czerwca 2027 r. i 3 grupy beneficjentów, dla których wysokość dofinansowania jest uzależniona od kryterium dochodowego. Maksymalne dofinansowanie w wysokości do 69 tys. zł (do 90% kosztów kwalifikowanych) mogą uzyskać gospodarstwa domowe, w których miesięczny dochód na jednego członka nie przekracza 900 zł w gospodarstwie wieloosobowym lub 1260 zł w gospodarstwach jednoosobowych. W przypadku budynków jednorodzinnych nadal obowiązuje możliwość skorzystania z ulgi termomodernizacyjnej do 53 tys. zł w postaci odliczenia od dochodu w rocznym zeznaniu PIT. W sytuacji, gdy roczny dochód nie równoważy wydatków, ulgę można rozliczyć w kolejnych 6 latach.

Szybka wycena